Borkan Sever - DMiD Master
"İhtiyaçlarının peşinden koşanlar çabuk yorulur. Değerlerine göre yaşayanlar her zaman zinde kalır!" O yüzden bu hayatta satın alabileceğiniz tek şey zaman. Çünkü hhtiyaçlar karşılandıkça önemini yitirir ve size zaman kaybı olarak geri döner. Buna karşın değerlerinize sahip çıkarsanız zamanı kurmaya başlar daha enerjik, mutlu ve başarılı olursunuz. Tabi birde günümüz dijital çağında "Kolay ulaşılır ama zor elde edilir olmalısınız."
Borkan Sever Kimdir?
Digital Marketing iD Master
B ende sizler gibi bir zaman yolcusuyum. Yolculuğumun zaman çizgisini 3 bölüme ayırmayı tercih ediyorum. Geçmiş - Şimdi - Gelecek. Bu zaman çizgisi boyunca bir çok başarım, mutluluğum, huzurum olduğu kadar, hatalarım, mağlubiyetlerim ve sıkıntılarım da oldu. Tüm bunlardan çıkardığım her zaman işe yarayan bir hayat felsefem var.
"Gelecekte, geçmişte olamadığımdan ya da olabildiğimden çok daha fazlası olacağım." Şimdi mi? Tam olmam gereken yerdeyim. Bitmeyen, tükenmeyen gelişim ve değişimin adaptasyonumla ne gerekiyorsa onu yaşadığım yerdeyim. Siz bu satırları okurken ben yine bir yenilik peşinde, olmaz, yapamazsın, bu tutmaz dedikleri şeyleri çoktan hayal etmiş, planlamış ve aksiyona geçmiş olacağım.
Ben içinde bulunduğum zamanın bana dayattığı ne kadar yaşam oyunu varsa, onlara ayak uydurmak yerine oyunu değiştirmek için çalışıyorum.
Merak etmeyin bu yolculukta amacım size başarı hikayelerimi anlatmak değil. Çünkü sizin potansiyeliniz ve hayatınız benim yaptıklarım ya da yapamadıklarımla sınırlı değil. Ama bu yolculuğa benimle çıktıktan sonra artık hiçbir şey sizin için eskisi gibi olmayacak.
Her adımda haritanızın sınırlarının genişlediğini hissedecek ve kendi mucizenizi gerçekleştirmek için gelişim ve dönüşüm yolculuğunuza tutkuyla bağlanacaksınız. Oyun kurmanın bir adım ötesine geçecek oyunu değiştirmeyi zamanı kurmayı öğreneceksiniz.
Hiç birşeye zamanım yetmiyor, yapmak istediğim bir çok şey var, hakettiğimden daha azını elde ediyorum, aslında ben göründüğümden daha fazlasıyım diyorsanız, zaman çizginizi keşfedip hemen dönüşüm yolculuğuna çıkmalısınız demektir.
Gelin, arzu ettiğiniz mutlu, enerjik ve başarılı iş hayatın zaman kodlarını birlikte belirleyelim. Bu bir zaman yolculuğu değildir, zamanı kurarak hayatın kontrolünü eline alma, insan desenlerinin gücünü anlayarak oyunu değiştirme sanatıdır.
Zaman Çizgisi
DMiD Master
D ijital Pazarlamaya profesyonel olarak 2014 yılında son çalıştığım kurumsal firmada başladım. O yıla kadar daha çok saha satış ve pazarlama üzerine çalışmıştım. Eskilerin tabiriyle oldukça fazla saha tozu yuttuğum söylenebilir. Sahada mücadele ederken bir yandan gelişen dijital ortamın öneminin farkındaydım, ancak işime ileride katacaklarını yeteri kadar öngöremiyordum. Satış ve pazarlama ekibi olarak bütün bir sene satış hedefelerin peşinde koşup, 3 ayda bir yapılan toplantılarda e-ticarete ya da dijital dönüşüme konsantre olmak pek kolay olmuyordu.
Satışçılar çok iyi bilir, ne kadar başarılı olursanız olun her gün yeni bir gündür. Geçmişteki başarılarınız yeni hedeflerin belirlendiği gün unutulur. Bu baskı ve rekabet ortamında, it depratmanıyla ve dijital pazarlamadakilerle yaptığımız toplantılar, paralel evrenlerde yaşayan farklı kültürlerin karşılaşması gibi geçiyordu. Ne biz onların yapmak istediğini anlıyorduk ne de onlar bizim sahada gerçekten neye ihtiyacımız olduğunu öngörebiliyorlardı. Herkes " Bu benim işim değil!" diyerek topu birbirine atıyordu ve iş gelişmiyordu. Günün sonunda, işlerin takibi ve ilerlemesi için yeni bir personel alınmasına karar veriliyordu. Ancak bu personel genelde yazılım kökenli oluyordu ve satışçıların muhabbetine dayanamayıp ilk fırsatta başka bir iş buluyordu. Bu işin çözümü aslında basitti. Sahayı bilen birinin dijitali öğrenmesi ya da dijital taraftakinin sahaya inmesi.
Sahadan Masa Başına Geçiş
O dönemki patronum oldukça öngörülü birisiydi ve iyide bir girişimciydi. Bana "Firmanın yurt içi ve yurt dışı e-ticaret girişimlerinin başına geçer misin?" dedi. Firmanın dijital ile saha arasında köprü kuracak güvenilir tanıdık bir insana, benimde dijital dünyanın dinamiklerini öğrenmeye ihtiyacım vardı. Bu teklif üzerine pek düşündüğümü söyleyemem, hemen kabul ettim. Hayatımda kariyerimle ilgili aldığım en önemli ve iyi karar olduğunu söyleyebilirim.
Bu yeni macerada çok iyi ve bilgili bir ekiple çalışma şansım oldu. Tabi yeni bir proje olduğu için hepsiburada, clicksa vb. büyük projelerde çalışmış tecrübeli kişilerden danışmanlıklar ve eğitimler aldık. displaysmarket.com, tilkidunyasi.com gibi iki ufuk açıcı projenin temellerinde yer alarak google ads, SEO, içerik yönetimi ve sosyal medya süreçlerinin hepsini deneyimleme fırsatım oldu.
O kadar çok dışarıdan danışman ve dijital medya ajansı ile çalıştık ki dijital pazarlamada nelerin yapılması gerektiği kadar nelerin yapılmaması gerektiğini de öğrenmiş oldum. Ama asıl beni oldukça fazla etkileyen şey, eskiden sahada yeni müşteri kazanmak için dijitale kıyasla daha fazla efor harcadığımızı farketmek oldu. Dijital pazarlama çok daha kolay ve zevkliymiş. Bu farkındalıkla beraber, "dijital pazarlama ile yeni müşteri bulmak ne kadarda kolaymış" mottosuyla ve her toy girişimcinin cesaretiyle istifamı sunup kendi girşimimi yapmaya karar verdim. Çünkü dijital pazarlama ile geniş kitlelere kısa zamanda ulaşmak az maliyetli ve kolaydı.
StartUp & Girişim Ruhu
Benim deneyimlediğim yöntemlerle dijitalde az maliyetle kolay müşteri edinmek mümkündü. Tabi bu yöntemlerin ihracatta ilk 500'de olan son çalıştığım şirket için geçerli olduğunu farketmem çok uzun zaman almadı. Kısıtlı sermayem, sıfır iş insanlığı tecrübemle birleşince maliyetlerin hiç hesapladığım gibi olmadığını gördüm. Çünkü Türkiye'de iş kurmak; KDV, muhtasar, peşin vergi, dolaylı vergi, gelir vergisi demekmiş. Bir başka deyişle "bu ay sonunu nasıl getireceğiz" miş. Sizlere ilk Startup deneyimimde çok başarılı oldum, ordan "exit" yaptığım parayla şu anda sahibi olduğum Wingaze.com girişimimi kurdum demek çok isterdim. Ama maalesef böyle olmadı ve ilk girişimim olan "yeni nesil dijital pazarlama ajansı" fazla uzun sürmeden neslini bile göremeden son buldu.
Mental Sermaye Artırımı
Sermayesiz iş yapmak, özelliklede bunu Türkiye'de denemek gerçekten zor. "O zaman maddi sermayen yoksa mental sermayaye yatırım yapmalısın! " diyerek kendimi bir girişimci olarak geliştirmeye karar verdim. Tam teşekküllü bir ajans kurmak yerine bireysel eğitim danışmanlık yaparak hem para kazanacak, kazandığım parayla da kendime yatırım yapabilecektim. Tabiki asıl pazarlama kanalım yine dijital taraf olacaktı. Vakit kaybetmeden borkansever.com' u açtım ve ilk profesyonel mesleğim olan basketbol antrenörlüğü alanında eğitimler seminerler vermeye başladım. Her şeye sıfırdan başlamıştım. Kazandığım parayı koçluk, liderlik, dijital pazarlama, tasarım eğitimlerine ve dijital pazarlama ile tanıtıma yatırıyordum. Tüm faaliyetleri kendim yürütüyordum.
Önce sıfırdan kendi kendime web sitesi yapmayı öğrendim.Sonra öğrenme merakım iyice arttı ve profesyonel koçluk ve yurt dışından NLP eğitimleri almaya başladım. Bir anda kendi ofisimde önce 7-17 yaş arası çocuklara sınav kaygısı, dikkat eksikliği konularında öğrenci koçluğu, sonrasında da iş hayatından memnun olmayanlara kariyer koçluğu yaparken buldum. Tabiki girişimci yanım rahat durmadı ve hemen işi büyütüp Human Pattern Coaching Academy 'i kurarak yine zorlu bir mücadeleye girdim. 6 ay gibi kısa bir sürede 100'den fazla kişiye çeşitli koçluk eğitimleri verdim. Bir çoğunun bir yandan web sitesini yapıp bir yandan koçluk eğitimleri vererek kendi koçluk işlerini kurmalarını sağladım. Halen çalıştığım ve çözüm ortaklığı yaptığım çok değerli bir çok insanla tanıştım. Başarı hazzı ve cesaretiyle işeri büyütmeye ve daha büyük bir ofise geçmeye karar verdim. Bu yoğunlukta dijital pazarlamaya artık ben vakit ayıramıyordum ve profesyonel bir firma ile anlaştım.
Her İşi kendin YapMa!
Tüm başarılı girişimciler ve kişisel gelişim guruları derki; "Her işi kendiniz yapmaya kalkmayın işin uzmanlarından destek alın". "Mentor ile çalışın". "Başarmış kişileri modelleyin." Bende bu gazla bir dijital pazarlama ajansıyla çalışıyordum. Lansman hazırlıklarımızı ve dijital pazarlama stratejimizi çalıştık ve hemen hemen her şeyi yenilemeye karar verdik. Ana fikir kimsenin yapmadığı bir şeyi yaparak ön plana çıkıp hızlı ve en ekonomik şekilde dijital pazarlama ile müşteri çekmekti. O dönemde verilen eğitimlerin çoğu %60 yüz yüze sınıf, % 40 online eğitim olacak şeklide dizayn ediliyordu. Oldukça kalitesiz ve değer katmayan eğitimlerdi. Bende hedef kitle olarak online eğitimden verim alamayan, aldığı eğitimi faydaya dönüştüremeyen ve daha kaliteli sınıf eğitimleri arayanları hedeflemiştim. Çünkü o dönemki online eğitimlerin amacı tamamen maliyeti düşürmek ve kısa yoldan sertifkasyon sağlamaktı. Bizde bu açığı tespit edip ücretsiz ama kaliteli tanıtım seminerleriyle müşteriyi dijitalden içeri çekip %100 yüz yüze sınıf eğitimin gerekliliğini anlatıyorduk. Çünkü gerçekten verdiğimiz Koçluk ve NLP eğitimlerinin standartı gereği eğitimler %100 yüz yüze ve sınıf eğitimi olmalıydı.
1 ay boyunca hazırlandık yeni ofisimize geçtik. Bu süreçte hiç yeni müşteri almadık ve sadece lansmana odaklandık. 2. ayda facebook, instagram, google ads reklamlarını açtık. Dijital pazarlama süreçlerini tamamen anlaştığım ajans yürütüyordu. Ancak 4. aya girildiğinde bir şey farkettim. Eskiden dijital pazarlamayı kendim yaparken günde 2-3 defa telefonum çalardı ancak yeni reklamlar açıldığından beri (2 aydır ) hiç telefonum çalmıyordu. Ne arayan vardı ne soran. Hemen ajansıma telefon açtım ve toplantı talep ettim.
Dijital Travma
Toplantı başladı raporlar, veriler havada uçuyordu. Web sitesi trafiğiniz %300 arttı, maliyetleri %30 düşürdük, dönüşümler artmaya başlayacak.... Bende dedimki "Bana rapor değil telefon araması ve müşteri lazım". Ve bu sözüm üzerine o sihirli dijital performans ajansı cümlesi geldi. " Daha yeni başladık 6 aydan önce muhteşem sonuçlar beklemeyin!".Şimdi diyebilirsinizki "Bu kadar işin mutfağındasın, doğru dürüst bir dijital pazarlama ajansı bulamadın mı?" İşte bu benim ilk dijital travmamdı. Bu işin içinde olanlar ve birkaç dijital travma yaşayanlar çok iyi bilirlerki Dijital Pazarlama "Antidepresan" gibidir. Birisini iyi eden antidepresan, diğerini çılgına çevirebilir. O yüzden antidepresanı yazacak uzmanın çok deneyimli ve fazla vaka görmüş bilge bir hekim olması gerekir. Biz deneyimli uzman ajanslardan o zaman randevu bile alamadık. Ne onların bizim gibi yeni bir firmaya ayıracak zamanları vardı ne de bizim onlara ödeyecek bütçemiz. Tek atımlık kurşunumuzu kullandığımız arkadaşlarda maalesef yanlış antidepresan yazdılar. Aldığım eğitimler ve daha önceki deneyimlerim sayesinde durumu çabuk farkettim ve 4. ayda ajanstan bir ışık göremeyince çalışmaları durdurdum. Bütçem de tükendiği için mecburen tekrar dijital pazarlamanın başına geçtim.
Dijitalden Yeni Müşteriler
Yeni yerde yeni bir heyecanla her şeye rağmen işler yolunda gidiyordu ve kısa sürede eğitim kayıtları artmaya başladı. Öğrencilerimin tamamı dijitalden yeni müşteri olarak geliyordu. Hem koçluk eğitimleri yapıyorduk hem de onların kariyerlerini yeniden dizayn ediyorduk. Eğitimlerimde her zaman dijitalin önemini vurgulardım ve şunları derdim: " Çok yakın bir gelecekte dijital çok önemli olacak. Lütfen hepinizin mutlaka kişisel bir web sitesi olsun. Sosyal medya ile aranızı iyi tutun, sevmiyorsanızda algoritmalarının nasıl çalıştığını öğrenin".
Başarısızlık Yoktur Geri Bildirim Vardır!
Çok öngörülü olduğumu söylemek isterdim ama covid -19 öyle bir zamanda geldiki sanırım çoğumuz gafil avlandık. Bütün pazarlama stratejimi %100 yüz yüze sınıf eğitimi üzerine yapmıştım. Online eğitimler sadece destekleyici eğitimlerdi. Ancak pandemi önlemleri dahilinde mecburen ofisimizi kapatıp eğitimlere belirsiz bir süre boyunca ara vermek zorunda kaldık. Yeni taşındığım, tüm yatırımımı yaptığım yer bir plazaydı ve pandemi nedeniyel geçici olarak kapatıldı. Yani bırakın yüz yüze eğitim vermeyi ofise gitmek bile sınırlıydı. Evet ana müşteri kaynağım dijitaldi ama işimiz insana dokunmak ve insan desenlerini bire bir yüz yüze analiz etmekti.
Belirsizliği hiç sevmem ki 3 ay boyunca tek belli olan şeyin belirsizlik olduğu bir dönem yaşadık. Ama daha önceki deneyimlerim bana bunun bir fırsat olduğunu ve en iyi bildiğim işi yapmak için en doğru zaman olduğunu söyledi. Saha ile dijital arasında köprü kurmak için artık durmamı gerektiren hiç bir şey yoktu. Hızlıca aksiyon aldım. Önce öğrencilerime, daha sonrada kurumlara özel çalışmalar yapıp kişilerin ve işletmelerin dijital dönüşüm süreçlerine eğitim ve danışmanlıklarla katkı sağlamaya başladım. Kimse bana "online olarak koçluk eğitimlerine devam edebiliridin demesin lütfen". NLP ve Koçluk Eğitimlerinin online yapılmasının sağlıklı olmayacağına inanan birisi olarak pazarlama stratejisini tamamamen bunun üzerine kurmuştum. 2 günde 180 derece dönüp online eğitim vererek köşeyi dönemezdim. Ben yine doğru ve etik olanı, yani zor yolu seçtim. Profesyonel iş yaşamından ayrıldığımda koymuş olduğum İlk hedefim olan sanal ile sahayı birleştirecek bir platformu oluşturma hayalimi gerçekleştirmek için yeniden yola çıktım.
tohum'u Sağlam At!
Pandemi bizi 1 günde sıfırladı belki ama ben bu sefer tohumu sağlam atmakta kararlıydım. Toplu koçluk eğitimlerimi birebir özel eğitimlere çevirip, tohum's firmasını kurarak hem kendi öğrencilerime hem de kurumlara dijital pazarlama danışmanlığı yapmaya başladım. Başka deneyimli ajanslar ve yazılım fimalarıyla çözüm ortaklıkları yaparak onların sahadaki eksiklerini tamamladım. Onlarda benim dijital çözümlerimi sağladılar. Kısa zamanda 16 yıllık bir ajanstan daha çok müşterim olmuştu. Çünkü ben işletmeler ile dijital dünya arasında köprü görevi görüyordum. Bir ajans ya da yazılım firmasının en büyük problemi sahanın dilinden konuşamamasıdır. Yapılan iş çok teknik ve algoritması müşterilerin henüz tam olarak anlayacağı dilde değil. Bu yüzden klasik ajansların müşterilerini ikna yöntemlerini 5 adımda özetleyebiliriz:
1 - Müşterinin bilmediği bir çok terimi kullan
2 - Onlara web sitesi trafiğini ve dönüşümü artıracağını iddia et.
3 - Sosyal medyada belirli adetlerle muhteşem yaratıcı paylaşımlar yapılacağını söyle
4 - Çok düzenli raporlarla iddialarını desteklediğini belirt.
5 - Çalıştığın ve muhteşem başarılar yakaladığın büyük kurumsal firmaları referans olarak göster.
Dijital Pazarlama İllüzyonu
Öncelikle buraya kadar ilgiyle bu yazıyı okuduğunuz için size teşekkür ederim. Ancak dijital pazarlamaya dair asıl hikaye burada başlıyor. Ülkemizde yapılan dijital pazarlama faaliyetlerinin %90' ı yarımdır. Çünkü bir işletmeyi tam anlamıyla dijital pazarlama yapmaya ikna etmek çok zordur. Bakın dikkat ederseniz tam anlamıyla dijital pazarlama yapmak zordur demiyorum. İkna etmek zordur diyorum. Vahşi pazarlama sistemi tüm dünyaya neyi öğretmiştir? Kötü satışçı ürün satmaya çalışır, iyi satışçı problem çözer, mükemmel satışçı problem yaratır. Maalesef bizdeki dijital çözümlerin büyük bir kısmı daha çok problem yaratmaktadır.
Bütünleşik Dijital Pazarlama
Neden Türkiye'deki dijital pazarlama çözümleri daha çok problem yaratmaktadır çünkü;
1- Yazılımlar çevik değil ve arama motorlarına uygun kodlanmıyor ve tasarlanmıyor: Siz dünyanın en yaratıcı dijital içeriklerini, reklam kampanyalarını ve sosyal medya iletişimini oluştursanızda kullandığınız yazılım doğru serverda barındırılmıyorsa, yalın kodlanmamışsa, hızlı ve mobil uyumlu değilse, SEO altyapısı yapılandırılmamışsa ve kullanıcı dostu değilse sonuç almanız oldukça zor olacaktır.
2- İyi oluşturulmuş bir dijital pazarlama kimliği yok: Çoğu firmanın dijital ortamda iyi yapılandırılmış bir dijital pazarlama kimliği bulunmamaktadır. DMID dijital pazarlamada başarının anahtarıdır. Firmanın satış taahhüdünün dijital ortama uyarlanmasıdır. İyi bir dijital pazarlama kimliğiniz yoksa sizi arama motorları doğru konumlandıramaz. Bu sadece içerikle oluşturulmaz aynı zamanda yazılım alt yapınızında buna uygun olması gerekir.
3- WEB sitesi Sosyal medya hesapları ile bütünleştirilmemiş: Yine çoğu firmanın web sitesi ile sosyal medya hesapları ayrı telden çalıyorlar. Bazı firmaların web sitesi çok zenginken sosyal medyaları zayıf ya da sadece tek bir sosyal medya mecrasında aktifler. Diğer taraftan sadece sosyal medyada aktif olup web sitesinin çok önemli olmadığını düşünen işletmeler de mevcut. Ama onlara kötü bir haberim var ana kaynak her zaman web sitesi olmalıdır.
4- SEO - Google Ads ve Meta Reklamları eş zamanlı ve ortak iletişim diliyle yapılmıyor: Bu çalışmalar yapılmaya başlandığında ayrı ayrı planlanması ve yapılması bir yere kadar iyi sonuçlar almanızı sağlıyordu. Ancak günümüzde dijital pazarlamanın gelişmesiyle birlikte sosyal medya platformları ve arama motoru algoritmaları birbirlerinin dilinden konuşmaya başladı. Yapay zekaların devreye girmesi ve gelişmesiyle birlikte bu mecralar her nekadar birbirlerine rakip gibi görünselerde zamanla paslaşmaya başladılar. Bugün artık SEO'da iyi yerlere gelmek istiyorsanız mutlaka arama motoru optimizasyonu çalışmalarınızı Google Ads ve Meta Reklam ve paylaşımlarıyla desteklemelisiniz. Hemde bunu ortak strateji ve iletişim diliyle bütünleşik olarak götürmelisiniz. Maalesef bir çok firma bu hizmetleri ayrı ayrı firmalardan farklı stratejilerle alarak zaman ve para kaybetmektedir.
Özetle tohum'u sağlam atmak istiyorsanız öncelikle çevik bir yazılımınız olmalıdır. tohumu sağlam attıktan sonra tüm mecralarda eş zamanlı işleyecek etkili bir dijital pazarlama kimliği çatısı altında bir pazarlama stratejiniz oluşturulmalıdır. Tüm bunları yöneten bir dijital lidere sahip olunmalıdır.
Sale at First Gaze
8 yılı profesyonel olmak üzere son 12 yıldır Dijital Pazarlama üzerine çalıştıktan sonra bir çok pazarlama modelini inceleme ve deneyimleme fırsatım oldu. Tüm bu modellerden de esinlenerek kendi modelimi oluşturdum. Bu modelin temeli Dijital Pazarlama Kimliği Kavramı'na dayanmaktadır. Dijital Pazarlama Kimliği Kavramı çerçevesinde, dijital pazarlama profesyonellerinin ve işini dijitalde geliştirmek isteyen işletmelerin, dijital liderlik, stratejik plan ve güven eksikliği problemlerini paket eğitimler ve mentorluk programlarıyla çözüyorum.